Lm trẻ Joseph Mohr, 25 tuổi, được bổ nhiệm làm phó xứ Thánh Nicôla ở Oberndorf bei Salzburg (Áo quốc). Một ngày mùa Đông năm 1818, LM Mohr chuẩn bị cho đại lễ Giáng Sinh. Nhưng xui xẻo thay, chiếc phong cầm của nhà thờ bị hư! LM Mohr “đánh vật” hằng giờ với chiếc đàn, nhưng nó vẫn lặng câm giữa sự tĩnh lặng của một vùng quê xa xôi hẻo lánh.
Thấy không thể làm gì hơn được, vị linh mục dừng tay và cầu nguyện. Cha cầu xin có thể tìm ra một giải pháp nào đó để cho những có tiếng nhạc thánh thót của Đêm Cực Thánh ngân vang trong thánh đường, khơi động tâm hồn sốt mến nơi lòng giáo dân trong đêm trọng đại này.
Một tia sáng bừng lên. LM Mohr chợt nhớ tới bài thơ “Stille
Nacht! Heilige Nacht!” (nghĩa là “Đêm tĩnh lặng! Đêm thánh đức!”) đã được chính
ngài sáng tác hai năm trước. Vội đi lục tìm lại và thấy bài thơ, LM Mohr bỏ vào
túi áo và vui vẻ ra khỏi nhà, băng qua những nẻo đường đầy tuyết phủ và đến nhà
anh Franz Xaver Gruber, một giáo viên trường làng, đồng thời là ca trưởng trong
xứ đạo.
LM Mohr hối hả kéo anh giáo làng tới chiếc bàn nhỏ trong
phòng. Với giọng khẩn khoản, LM Mohr đem bài thơ ra và hỏi ngay: “Này anh Franz
Gruber! Anh xem có thể phổ nhạc bài thơ này để ca đoàn hát đêm nay được không?”.
Đọc kỹ bài thơ, Gruber gật đầu. Tin tưởng vào sự quan phòng của Chúa, LM Mohr
lại vội vã băng qua những nẻo đường ngập tuyết trở về nhà thờ.
Hochburg, quê hương
của Gruber
Thế là bài Thánh ca “Stille Nacht! Heilige Nacht!” lần đầu
tiên được hát lên với tiếng đàn ghi-ta trong lễ nửa đêm Giáng sinh tại Nhà thờ
Thánh Nicôla ở một làng quê nhỏ bé miền Oberndorf bei Salzburg. Đặc biệt hơn là
khi hiệp lễ, chính LM Mohr và Franz Gruber đã hát những phiên khúc còn lại mà
ca đoàn chưa kịp tập.
Ngôi mộ của Gruber
Bài thánh ca Stille
Nacht, với lời thơ sâu lắng và nét nhạc du dương, đã được phổ biến nhanh
chóng khắp thế giới. Cuối thế kỷ 19, bài Thánh ca này đã được dịch ra hơn 20
ngôn ngữ và là bản nhạc không thể thiếu trong các lễ hội Giáng sinh trên khắp
thế giới.
Tại Việt Nam, cố Nhạc sư Hùng Lân đã viết lời Việt cho bài
Thánh ca này với tựa đề là “Đêm Thánh Vô Cùng”, hầu như mùa Giáng sinh nào cũng
được ngân vang:
“Đêm thánh vô cùng, Giây phút tưng bừng, Đất với trời, Xe
chữ đồng. Đêm nay Chúa Con thần thánh tôn thờ, Canh khuya giáng sinh trong chốn
hang lừa, Ơn châu báu không bờ bến, Biết tìm kiếm của chi đền!”. (*)
Năm 1905, bản Silent
Night đã được ban nhạc Haydn Quartet thu âm lần đầu tiên. Từ năm 1960, bài
Silent Night là bản nhạc được ghi âm nhiều nhất trong lịch sử âm nhạc. Không ít
lần các cuộc chiến tranh đã được đình chiến trong dịp lễ Giáng sinh, các binh
sĩ giữa hai chiến tuyến đối nghịch nhau cùng buông súng và cùng ca vang bài
Silent Night.
Bài Thánh ca này có giai điệu giản dị với nhịp 3/4 như những
bước chân di chuyển chậm, cà cách chuyển âm và hòa âm cũng rất đơn giản, nói
chung không có gì cầu kỳ, nhưng mỗi khi được cất lên, nó vẫn luôn mượt mà như
thảm lụa, khiến lòng người lắng dịu và cảm nhận sự bình an thực sự, y như lần
đầu tiên được hát lên trong ngôi Thánh đường nhỏ bé nơi nước Áo xa xôi ngày
xưa. Đó là bằng chứng hùng hồn về tính bất hủ của bài Thánh ca này.
Tháng 3-2011, bài thánh ca bất hủ “Stille Nacht! Heilige
Nacht!” đã được UNESCO công nhận là Di Sản Văn Hóa phi vật thể.
Trầm Thiên Thu
……………………………..
(*) Bản Đức Ngữ nguyên
thủy:
Alles schläft. Einsam wacht
Nur das traute heilige Paar.
Holder Knab’ im lockigten Haar,
Schlafe in himmlischer Ruh!
Schlafe in himmlischer Ruh!
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Gottes Sohn! O! wie lacht
Lieb’ aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund’.
Jesus! in deiner Geburt!
Jesus! in deiner Geburt!
Gottes Sohn! O! wie lacht
Lieb’ aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund’.
Jesus! in deiner Geburt!
Jesus! in deiner Geburt!
Bản phổ biến:
Stille Nacht, heilige Nacht!
Alles schläft, einsam wacht
Nur das traute, hochheilige Paar.
Holder Knabe im lockigen Haar,
Schlaf in himmlischer Ruh,
Schlaf in himmlischer Ruh.
Alles schläft, einsam wacht
Nur das traute, hochheilige Paar.
Holder Knabe im lockigen Haar,
Schlaf in himmlischer Ruh,
Schlaf in himmlischer Ruh.
Stille Nacht, heilige Nacht!
Gottes Sohn, o wie lacht
Lieb aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund,
Christ, in deiner Geburt,
Christ, in deiner Geburt.
Gottes Sohn, o wie lacht
Lieb aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund,
Christ, in deiner Geburt,
Christ, in deiner Geburt.
Bản Anh ngữ:
Silent night, holy night,
All is
calm, all is bright
Round yon
virgin mother and child.
Holy infant
so tender and mild,
Sleep in heavenly peace.
Sleep in heavenly peace.
Silent
night, holy night,
Shepherds
quake at the sight,
Glories
stream from heaven afar,
Heavely
hosts sing alleluia;
Christ the
Saviour, is born!
Christ the
Saviour, is born!
Silent
night, holy night,
Son of God,
love’s pure light,
Radiant
beams from thy holy face,
With the
dawn of redeeming grace,
Jesus,
Lord, at thy birth.
Jesus,
Lord, at thy birth.
.............
Nguồn: UB Công Lý và Hoà Bình
