“Phạm Duy, người nghệ sỹ duy nhất yêu Tổ Quốc nhưng không yêu Bác, Đảng, vẫn tồn tại
khi sống, và chết thì vinh quang hơn bất cứ một văn nghệ sỹ nào dù đảng viên hay
ngoài Đảng”.
Người nhạc sỹ có khối lượng tác phẩm đồ sộ và giá trị NHẤT Việt Nam đến ngàn đời còn lưu lại với sử xanh. Người nhạc sỹ khi sống thì được cả nước, bất kể chính kiến, trẻ già, địa phương …đều đón nhận nhiều tác phẩm và hát nó như hát những điệu dân ca, hò, lý của cha ông xưa để lại.
Người nhạc sỹ có khối lượng tác phẩm đồ sộ và giá trị NHẤT Việt Nam đến ngàn đời còn lưu lại với sử xanh. Người nhạc sỹ khi sống thì được cả nước, bất kể chính kiến, trẻ già, địa phương …đều đón nhận nhiều tác phẩm và hát nó như hát những điệu dân ca, hò, lý của cha ông xưa để lại.
Người nhạc sỹ đã làm bản thân tôi, từ một anh lính làm nhạc “tếu” (để vui đùa
giữa núi rừng hoang vu) cho “qua ngày đoạn tháng” bằng những giai điệu, tiết
tấu, nhịp điệu, phong cách biểu diễn cóp nhặt từ Bing Crosby, Bop Hope… bỗng
“tỉnh” ra sau một đêm tọa đàm văn nghệ ở Hiệu Bộ Trường Lục Quân Trần Quốc Tuấn
2 (Hà Cháy, Thanh Chương, Nghệ An) là nhạc Việt không phải là những thứ “Swing,
Blues, Samba, Rumba, Cha-cha-cha ghép lời Việt”… Và từ đó tôi đã cố gắng để tìm
đến những giai điệu, điệu thức, hòa thanh và ngôn ngữ âm nhạc không theo kiểu
tiếp nối T, S, D, T chẳng chạy đi đâu thoát như trước nữa…Và tôi đã trở thành
một “người làm nhạc cho lính”. Chỉ có cái khác, khác căn bản là lũ chúng tôi
trở thành “nhạc sỹ…cách mạng”. Còn anh thì…không!
Những năm sau Đại Hội Văn Nghệ Lần 1 ở Việt Bắc ấy thì:
- Hàng loạt những tên tuổi lớn của giới văn nghệ Việt đã trở thành những người “chiến sỹ trên mặt trận văn hóa của …Đảng”. Một số, trong đó có tôi, được Đảng mở cửa kết nạp “đại trà” vào Đảng ….và ăn lương chính thức của Đảng-Nhà Nước để “Làm văn-thơ-nhạc-họa công nông -binh“ đầy “chất thép”, đầy chất tuyên truyền như lời chỉ đạo của ông Trường Chinh.
Những năm sau Đại Hội Văn Nghệ Lần 1 ở Việt Bắc ấy thì:
- Hàng loạt những tên tuổi lớn của giới văn nghệ Việt đã trở thành những người “chiến sỹ trên mặt trận văn hóa của …Đảng”. Một số, trong đó có tôi, được Đảng mở cửa kết nạp “đại trà” vào Đảng ….và ăn lương chính thức của Đảng-Nhà Nước để “Làm văn-thơ-nhạc-họa công nông -binh“ đầy “chất thép”, đầy chất tuyên truyền như lời chỉ đạo của ông Trường Chinh.
Cả một thời đại văn nghệ huy hoàng hiếm có của một đất nước mà chỉ trong có 15 năm (từ 1930-1945) với những tên tuổi như Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng,… toàn thể nhóm Tự Lực Văn Đoàn và biết bao tên tuổi khác như Xuân Diệu, Huy Cận, Thế Lữ, Đoàn Phú Tứ, Vi Huyền Đắc,…và nhiều nhiều văn nghệ sỹ thật sự tài giỏi chẳng thua bất cứ nước nào, thế mà đành bị chôn vùi không thương tiếc cùng tác phẩm vì nó không “công lông”, hoặc…sặc mùi tiểu tư sản, thậm chí…tư sản phản động!
Và chính lúc người ta đang phởn chí tiến vào tổng phản công,
thậm chí cả sau khi “thắng trận Điện Biên chấn động địa cầu” rồi, cùng với nạn
nhân cái gọi là Cải Cách Ruộng Đất, hàng loạt văn nghệ sỹ vẫn tiếp tục …RA ĐI!
Phạm Duy, thông minh hơn người, giỏi giang hơn người và nhất là THẤY ĐƯỢC CON ĐƯỜNG ĐAU KHỔ MÀ HÀNG NGÀN VĂN NGHỆ SỸ SẼ PHẢI “LỘT XÁC” ĐỂ RỒI… ĐI VÀO QUÊN LÃNG BẰNG CÁCH NHẬN RA RẤT SỚM HAI CHỮ “PHẢN BỘI” BẰNG CÁCH TỰ MÌNH QUYẾT ĐỊNH LẤY SỐ PHẬN VÀ SỰ NGHIỆP CỦA MÌNH: CHỈ CÓ TRUNG THÀNH VỚI NGHỆ THUẬT VỚI CÁI ĐẸP MÀ THÔI!
Và ông đã can đảm:
- Từ chối mọi miếng mồi (vào Đảng, Huân Chương, đi học Liên Xô…) để được là chính mình, được tự do làm văn nghệ đích thực. Câu chuyện về Phạm Duy từ chối lời đề nghị của anh Nguyễn Xuân Khoát là có thật đã được truyền miệng trong giới văn nghệ những năm 52-53 và sau này chính tôi đã nghe anh Khoát kể “tội” cho tôi nghe, khi đề nghị tôi hãy viết một bài “đánh” Phạm Duy …sau khi nghe Phạm Duy nói đến bọn “cú, diều, quạ, ác….” trên BBC!
Phạm Duy, thông minh hơn người, giỏi giang hơn người và nhất là THẤY ĐƯỢC CON ĐƯỜNG ĐAU KHỔ MÀ HÀNG NGÀN VĂN NGHỆ SỸ SẼ PHẢI “LỘT XÁC” ĐỂ RỒI… ĐI VÀO QUÊN LÃNG BẰNG CÁCH NHẬN RA RẤT SỚM HAI CHỮ “PHẢN BỘI” BẰNG CÁCH TỰ MÌNH QUYẾT ĐỊNH LẤY SỐ PHẬN VÀ SỰ NGHIỆP CỦA MÌNH: CHỈ CÓ TRUNG THÀNH VỚI NGHỆ THUẬT VỚI CÁI ĐẸP MÀ THÔI!
Và ông đã can đảm:
- Từ chối mọi miếng mồi (vào Đảng, Huân Chương, đi học Liên Xô…) để được là chính mình, được tự do làm văn nghệ đích thực. Câu chuyện về Phạm Duy từ chối lời đề nghị của anh Nguyễn Xuân Khoát là có thật đã được truyền miệng trong giới văn nghệ những năm 52-53 và sau này chính tôi đã nghe anh Khoát kể “tội” cho tôi nghe, khi đề nghị tôi hãy viết một bài “đánh” Phạm Duy …sau khi nghe Phạm Duy nói đến bọn “cú, diều, quạ, ác….” trên BBC!
- Chọn một nơi nào ông tự thấy: Có điều kiện để ông được làm nghề tử tế như ông
muốn!
Và ông đã bye! bye! cái chính quyền và cái Đảng mà ông thấy trước sẽ giết chết cả nghề nghiệp lẫn cuộc sống vật chất của gia đình mình…Nói trắng ra là ông không phải là sợ gian khổ, sợ chết mà từ bỏ cái chính quyền, cái Đảng mà ông đã tiên đoán nó sẽ giết chết ông cũng như sự nghiệp của ông.
VÀ ÔNG ĐÃ RA ĐI ĐỂ ĐƯỢC TỰ DO, ĐƯỢC SÁNG TÁC THEO TIẾNG ĐẬP CỦA TRÁI TIM VÀ NHẬN THỨC CỦA CÁI ĐẦU (Điều này tôi đã nhắc nhiều trong cuốn Hồi Ký của tôi và đã phát biểu rải rác trên các trang Blog)
Và quả là như thế, không có những năm thử sức, thử tài, thử ghét, thử yêu nghĩa là dằn vặt đủ đường, liệu ông có thể nào có một gia tài sáng tác đồ sộ như hôm nay mà kẻ căm ghét ông đến mấy cũng không thể nào phủ nhận!
Và ông đã bye! bye! cái chính quyền và cái Đảng mà ông thấy trước sẽ giết chết cả nghề nghiệp lẫn cuộc sống vật chất của gia đình mình…Nói trắng ra là ông không phải là sợ gian khổ, sợ chết mà từ bỏ cái chính quyền, cái Đảng mà ông đã tiên đoán nó sẽ giết chết ông cũng như sự nghiệp của ông.
VÀ ÔNG ĐÃ RA ĐI ĐỂ ĐƯỢC TỰ DO, ĐƯỢC SÁNG TÁC THEO TIẾNG ĐẬP CỦA TRÁI TIM VÀ NHẬN THỨC CỦA CÁI ĐẦU (Điều này tôi đã nhắc nhiều trong cuốn Hồi Ký của tôi và đã phát biểu rải rác trên các trang Blog)
Và quả là như thế, không có những năm thử sức, thử tài, thử ghét, thử yêu nghĩa là dằn vặt đủ đường, liệu ông có thể nào có một gia tài sáng tác đồ sộ như hôm nay mà kẻ căm ghét ông đến mấy cũng không thể nào phủ nhận!
Riêng tôi, khi “nhận nhiệm vụ” viết bài “ném đá” ông, tôi
cũng chỉ dùng cái tít “NÓI CHUYỆN VỚI MỘT NGƯỜI CÓ TÀI’ và….đọc lại thì mới
thấy “Tất cả những gì tôi viết té ra, đều … ngợi ca ông trừ một vấn đề mà tôi,
theo tài liệu của Lưu Trọng Văn, thì tôi không tán thành. Đó là thay đổi lời ca
của những bài hát ông viết sau chuyến đi bộ, nhịn đói, leo U Bò, Ba Rền vô
chiến Trường Bình Trị Thiên để viết nên những bài “dân ca mới” một thời đã ăn
sâu vào tâm khảm của người dân bình thường miền Bắc,…(xin đọc trong “Hồi Ký…”) Ngoài
ra câu nói về “đàn chim bỏ xứ” còn lại chỉ là “cú, diều, quạ, ác..” thì tôi
cũng phải “đỡ” cho ông bằng câu “Có lẽ ông bị Đỗ Văn (BBC) đổ cho quá nhiều
Whisky ecossais nên nói…nhầm!"…
Và khi được nghe ông trả lời là “Ông không biết uống rượu
bao giờ” , những điều ông nói ra đều trong lúc rất “tỉnh”….thì tôi càng khoái
vì rõ ràng ở nước ta, bọn mà tôi gọi là “quan văn nghệ” còn xấu hơn cả cú diều
quạ ác !
Cho đến những ngày ông về nước, tôi được biết (qua một người bạn của cả ông lẫn tôi) rằng:
Ông rất muốn gặp tôi, thì tôi đã trở thành một người bị phân biệt đối xử như thế nào sau khi đọc cuốn “Hồi Ký” của tôi, nhưng… vì lo cho tôi bị “mác kê” và ông cũng sẽ có thể bị “làm khó”..nên tốt nhất là chưa nên gặp nhau vì cả hai đều không có lợi …Thế rồi, tôi thì bị bệnh không di chuyển được, còn ông thì….đang thụ hưởng cái quyền TỰ DO độc nhất vô nhị của mình một cách hợp pháp, vi vu khắp “đất nước vẫn có Đảng lãnh đạo” mà không bị ai ngáng cẳng: Được viết những gì mà ông thích viết và được công chúng sẵn sàng bỏ ra tiền triệu để nghe ông tâm sự với họ bằng những ca khúc cũ, mà mới chẳng cần ai chỉ đạo cả!
Cho đến những ngày ông về nước, tôi được biết (qua một người bạn của cả ông lẫn tôi) rằng:
Ông rất muốn gặp tôi, thì tôi đã trở thành một người bị phân biệt đối xử như thế nào sau khi đọc cuốn “Hồi Ký” của tôi, nhưng… vì lo cho tôi bị “mác kê” và ông cũng sẽ có thể bị “làm khó”..nên tốt nhất là chưa nên gặp nhau vì cả hai đều không có lợi …Thế rồi, tôi thì bị bệnh không di chuyển được, còn ông thì….đang thụ hưởng cái quyền TỰ DO độc nhất vô nhị của mình một cách hợp pháp, vi vu khắp “đất nước vẫn có Đảng lãnh đạo” mà không bị ai ngáng cẳng: Được viết những gì mà ông thích viết và được công chúng sẵn sàng bỏ ra tiền triệu để nghe ông tâm sự với họ bằng những ca khúc cũ, mà mới chẳng cần ai chỉ đạo cả!
Lúc này, càng nghĩ đến thân phận những kẻ ghen ghét với hạnh
phúc hiếm có của người nghệ sỹ Việt như Phạm Duy, mà lớn tiếng lãnh đạo ”tư
tưởng” quần chúng bằng những bài viết cố tình “dìm bớt” uy tín của ông thì đúng
là chúng….vừa mù vừa “hãnh tiến cộng sản…vờ” một cách trơ trẽn vì: Cứ cho chúng
tổ chức những đêm “Như có Bác Hồ….”, “Đảng đã cho ta một mùa xuân”, ”Đảng đã
cho tôi sáng mắt sáng lòng” kể cả “Người về đem tới ngày vui’… đi chăng nữa, và
không thu tiền vé vào cửa nữa đi xem nào! Xem xem có ai thèm đến nghe không?
Tất cả nền “âm nhạc Việt Nam” sẽ là con số 0 to tướng sau hơn 60 năm âm nhạc biến thành những khẩu hiệu, đường lối chính sách có…lồng nhạc!
May mà âm nhạc Việt còn có mấy người Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Văn Cao; mà Phạm Duy theo tôi là người có công sức tức thành tích lớn nhất đã tiếp nối phần nào cho cái thời gian mà 15 NĂM HOÀNG KIM NHẤT CỦA LỊCH SỬ VĂN NGHỆ DÂN TỘC ĐÃ BỊ NHỮNG NGƯỜI Mác-Lê-Mao chôn vùi không thương tiếc,
Tất cả nền “âm nhạc Việt Nam” sẽ là con số 0 to tướng sau hơn 60 năm âm nhạc biến thành những khẩu hiệu, đường lối chính sách có…lồng nhạc!
May mà âm nhạc Việt còn có mấy người Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Văn Cao; mà Phạm Duy theo tôi là người có công sức tức thành tích lớn nhất đã tiếp nối phần nào cho cái thời gian mà 15 NĂM HOÀNG KIM NHẤT CỦA LỊCH SỬ VĂN NGHỆ DÂN TỘC ĐÃ BỊ NHỮNG NGƯỜI Mác-Lê-Mao chôn vùi không thương tiếc,
Cứ thử đặt vấn đề: Nếu Phạm Duy lại là đảng viên từ những
năm 50, Phạm Duy là chủ tịch Hội Nhạc Sỹ VN, là tốt nghiệp nhạc viện
Tchaikovsky về nước với một số Symphonie, Concerto, Sonate…đi! Liệu đó sẽ là điều
may mắn cho lịch sử âm nhạc Việt hay là thiệt thòi lớn cho dân tộc?
Tôi có thể nói thẳng: Tôi giơ cả hai tay tán thành cho quyết
định của P. D: vứt bỏ hết mọi vinh quang giả tạo để đi tìm TỰ DO CHO SÁNG TẠO!
Phạm Duy đã làm đúng và hôm nay, trở về nằm vĩnh viễn trong
lòng mẹ Tổ Quốc, ông càng chứng tỏ cho mọi người yêu mến ông càng thấy rõ hơn:
Những gì ông đã để lại cho đời là kết quả của sự SỐNG KHÔNG LỆ THUỘC vào bất cứ
chế độ nào, chủ nghĩa nào mà chỉ sống vì cái Đẹp muôn đời bất diệt! ĐÓ MỚI LÀ CHÂN
LÝ, LÀ LẼ SỐNG CỦA MỘT NGƯỜI VĂN NGHỆ SỸ ĐÍCH THỰC!
Tôi đang cân nhắc: Có nên thuê taxi, CHỐNG GẬY đến viếng ông
hay không? Liệu có xì-căng-đan gì xảy ra không? Liệu có gây khó khăn cho cách
đối xử của gia đình ông đối với tôi trong lúc không một cơ quan truyền thông
nào của Đảng-Nhà Nước này đang không ngớt lời khen ngợi ông đủ kiểu nặng nhẹ?.
Còn tôi, người ta đã đối xử với tôi như thế nào sau khi ra
đời cuốn ”Hồi Ký” ở bên Mỹ, ông đã biết…
Phức tạp quá thì tôi sẽ nhờ một người nào đó viết dùm tôi vào sổ tang như những lời xin lỗi muộn màng sau đây:
ÔNG LÀ MỘT NGHỆ SỸ TỰ DO DUY NHẤT ĐƯỢC THEO HOẶC KHÔNG THEO AI, MÀ VẪN KHÔNG AI DÁM ĐỤNG TỚI MÌNH. ÔNG ĐƯỢC SỐNG MÃI TRONG TÌNH YÊU CỦA NHÂN DÂN VÌ ÔNG ĐÃ BIẾT LẤY NGHỆ THUẬT LÀM LẼ SỐNG, LÀ MỤC ĐÍCH TỐI THƯỢNG CỦA CUỘC ĐỜI, VÌ ÔNG CHỈ CÓ BIẾT NGHE SỰ LÃNH ĐẠO CỦA TRÁI TIM YÊU NỒNG CHÁY MẸ TỔ QUỐC TỪ NAY SẼ ÔM ÔNG TRÌU MẾN MÃI MÃI TRONG LÒNG!
Đúng là: ÔNG CÓ QUYỀN KHÔNG THEO MỘT LÁ CỜ NÀO NGOÀI LÁ CỜ CHÂN, THIỆN MỸ Vì thế gọi ông là “trở cờ” thì ông đâu có theo cờ hay cầm cờ nào đâu mà “trở” với “không trở”.
Phức tạp quá thì tôi sẽ nhờ một người nào đó viết dùm tôi vào sổ tang như những lời xin lỗi muộn màng sau đây:
ÔNG LÀ MỘT NGHỆ SỸ TỰ DO DUY NHẤT ĐƯỢC THEO HOẶC KHÔNG THEO AI, MÀ VẪN KHÔNG AI DÁM ĐỤNG TỚI MÌNH. ÔNG ĐƯỢC SỐNG MÃI TRONG TÌNH YÊU CỦA NHÂN DÂN VÌ ÔNG ĐÃ BIẾT LẤY NGHỆ THUẬT LÀM LẼ SỐNG, LÀ MỤC ĐÍCH TỐI THƯỢNG CỦA CUỘC ĐỜI, VÌ ÔNG CHỈ CÓ BIẾT NGHE SỰ LÃNH ĐẠO CỦA TRÁI TIM YÊU NỒNG CHÁY MẸ TỔ QUỐC TỪ NAY SẼ ÔM ÔNG TRÌU MẾN MÃI MÃI TRONG LÒNG!
Đúng là: ÔNG CÓ QUYỀN KHÔNG THEO MỘT LÁ CỜ NÀO NGOÀI LÁ CỜ CHÂN, THIỆN MỸ Vì thế gọi ông là “trở cờ” thì ông đâu có theo cờ hay cầm cờ nào đâu mà “trở” với “không trở”.
Còn “Chống” thì ông “chẳng có theo ai để chống ai” ngoài
theo…chính mình! Và khi ông trả lời tôi (qua người bạn) là “Tớ chỉ có chống gậy
thôi!” thì quả là ông đã nói đùa rất…thật!
Một lần nữa, trước hương hồn ông, tôi xin tuyên bố: ”Phạm
Duy, dù nay đã không còn có thể tự do ra đi, ở lại, giã từ… bất cứ nơi nào, bất
cứ ai…theo tiếng gọi của trái tim ông được nữa, nhưng gia tài âm nhạc ông để
lại cho Mẹ Tổ Quốc Việt Nam thì…vô địch và sẽ sống mãi với nhân dân đến muôn
đời!
KHÔNG AI TRONG GIỚI VĂN NGHỆ SỸ VIỆT NAM SUNG SƯỚNG BẰNG ÔNG ĐÂU, ÔNG PHẠM DUY ƠI!
Tô Hải
KHÔNG AI TRONG GIỚI VĂN NGHỆ SỸ VIỆT NAM SUNG SƯỚNG BẰNG ÔNG ĐÂU, ÔNG PHẠM DUY ƠI!
Tô Hải
