Đức hồng y Jean-Louis Tauran
Đối với Đức hồng y chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh về đối thoại
liên tôn, trong bài trả lời các câu hỏi do báo La Croix và hãng thông tấn Roma
I. Media nêu lên, chuyến tông du tại Liban của Đức giáo hoàng Bênêđictô XVI đã
đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong cuộc đối thoại giữa người Hồi giáo và
người Kitô hữu.
Hồng y Jean-Louis
Tauran: Các vị lãnh đạo Hồi giáo đã phản ứng rất tích cực trước bài diễn
văn của Đức giáo hoàng. Đối với các người Hồi giáo khác cũng vậy. Theo những gì
tôi biết được thì người Hồi giáo, đặc biệt, người có trách nhiệm ở khu vực, cho
là Đức giáo hoàng đã nói lên chính điều họ chờ đợi.
Đức hồng y có ngạc nhiên về các phản ứng này?
Một sự đáp ứng đầy nhiệt tình vượt quá mong đợi của tôi. Đức
giáo hoàng đã bày tỏ lòng ngưỡng mộ của ngài đối với Hồi giáo, tuy vẫn giữ tính
đặc thù của Kitô giáo, dĩ nhiên. Đây không phải là vấn đề hạ giá đức tin của
mình, cũng không phải là tạm thời đặt đức tin ấy sang một bên! Ngài đã thường
nói đến điều này. Nhưng nếu quý vị đọc các bài diễn văn của Đức giáo hoàng, đặc
biệt diễn văn tại dinh tổng thống ở Baabda, quý vị sẽ thấy ngài nhiều lần nhấn
rất mạnh tới việc đối thoại. Điều này rất quý giá đối với chúng tôi trong tương
lai.
Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tại Syria hiện nay, các quan hệ giữa
Hồi giáo và Kitô giáo chuyển biến ra sao?
Tại Liban, chúng tôi không gợi lên cuộc khủng hoảng tại
Syria. Liban và Syria là hai nước có chủ quyền riêng. Nhưng rõ ràng là Đức giáo
hoàng đã lên tiếng kêu gọi hòa bình. Đối với Tòa Thánh, người ta không thể xây
dựng hòa bình bao lâu còn có tiếng súng. Bởi vậy, các bên phải bỏ khí giới,
phải ngồi vào bàn để thương thuyết, với sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế. Cũng
phải có sự giúp đỡ nhân đạo để các quyền căn bản của con người được tôn trọng.
Kế đó, cùng nhau xây dựng một xã hội ở đó các quyền của mọi con người đều được
tôn trọng, mà không hề bị phân biệt đối xử.
Chuyến tông du này hẳn đánh dấu một giai đoạn trong cuộc đối thoại giữa
Hồi giáo và Kitô giáo?
Chắc chắn rồi. Điều Đức giáo hoàng nói về chủ đề này sẽ là
một tấm giấy thông hành đối với chúng tôi. Tôi đặc biệt nghĩ tới những khó khăn
chúng tôi gặp phải với Ai Cập hay với các nước khác. Đức giáo hoàng đã cho thấy
ngài không hề có ý định hạ thấp Hồi giáo, trái lại thì có. Câu sau đây trong
bài diễn văn của ngài tại dinh tổng thống cho thấy ngài nhắm tới điều cao hơn
nữa: “Niềm tin đích thực không thể gây chết chóc. Kẻ kiến tạo hòa bình là người
khiêm tốn và chính trực. Do đó, các tín hữu hôm nay có một vai trò thiết yếu,
đó là vai trò làm chứng cho hòa bình vốn từ Thiên Chúa mà đến. Không thể để cho
cái ác toàn thắng vì những người của Chúa không hành động. Chẳng làm gì cả lại
còn tệ hơn.” Mặt khác, trong Tông huấn, ngài khẳng định rằng sống chung với
nhau không phải là điều không tưởng. Đó là sứ điệp.
Trong bối cảnh này, phải khuyên nhủ các cộng đồng Kitô hữu đang là nạn
nhân của các cuộc tấn công của chủ nghĩa cực đoan như thế nào?
Người Kitô Giáo và người Hồi giáo có chung một kẻ thù, đó là chủ
nghĩa Hồi giáo quá khích. Từ lâu, tôi đã cho thấy là tất cả phải bắt đầu từ
trường học, với việc giáo dục. Chính qua đó, người ta có thể bắt đầu thay đổi
xã hội. Điều làm nên nước Liban, chính là trường học: mọi người dân Liban, từ
trung học đến đại học, dù thuộc niềm tin nào, đều học cùng một sách giáo khoa,
có chung cùng một thày dạy. Bản thân tôi cũng đã có lúc dạy học ở Liban. Cách
người ta giảng dạy môn lịch sử quả có tính quyết định. Đó là chìa khóa để mở
tương lai. Tôi nhiều lần ghi nhận cùng với các người Hồi giáo tham gia đối
thoại rằng trong các sách dạy sử tại các nước Hồi giáo, người kitô hữu không
được gọi là kitô hữu mà là “những người lầm lạc trong lòng tin”. Đây là một
điều người ta có thể chỉnh sửa một cách dễ dàng. Các người đối thoại của tôi,
nói chung, xác tín về điều này, nhưng vần đề còn phải là thực thi những chỉnh
sửa này về mặt pháp luật, hành chính…
Sau chuyến tông du này, Đức hồng y có cảm thấy nhẹ nhõm?
Có chứ. Đức giáo hoàng đã phát biểu với một tầm nhìn độc
đáo. Với sự hiền từ vốn quen thuộc của ngài, với sự tốt lành và lòng quan tâm
đến con người. Tôi đặc biệt nghĩ rằng trong tương lai tình hình của chúng tôi
với đại học Al-Azhar ở Cairo sẽ được làm sáng tỏ. (Chú thích của báo: đại học
đã ngưng cuộc đối thoại với Roma vào đầu năm 2012, sau phát biểu của Đức giáo hoàng
liên quan tới một loạt các vụ khủng bố, cho rằng ngài chỉ động lòng trước những
khổ đau của người kitô hữu).
Có thể nói được rằng Beirut đã xóa bỏ cuộc tranh luận ở Ratisbon?
Trong thời gian vừa qua, cuộc tranh luận đã được khơi dậy,
nhưng trong suốt hai năm, tôi không thấy có vị Hồi giáo nào trong số những
người tham gia đối thoại khơi lên vấn đề Ratisbon. Đức giáo hoàng đã nói rõ về
vấn đề này. Mọi người đều xác tín rằng tôn giáo và bạo lực không thể đi đôi
được với nhau. Bản văn của Đức giáo hoàng khi ấy đã nói lên điều này một cách
rõ ràng, không úp mở.
Liban có thực sự là một mô hình?
Chắc chắn là như vậy trên bình diện các mối quan hệ giữa các
Kitô hữu và người Hồi giáo. Đức giáo hoàng đã nói điều này với các vị có trách
nhiệm Hồi giáo Liban. Ngài quy về cuộc đối thoại giữa Hồi giáo và Kitô giáo,
nhưng dĩ nhiên, không phải về hệ thống hiến pháp.
Frédéric Mounier (báo
„La-Croix“, phóng viên thường trú tại Roma)
Mai Tâm
