I. Thư của Đức cha chủ tịch UBTN.HĐGMVN:
Phaolô Nguyễn Văn Hòa
Giám mục Nha Trang
phụ trách Ủy ban Thánh nhạc toàn quốc
thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam
Kính gửi:
Đức giám mục Albert Malcolm Raljith
Thư ký Bộ Phụng tự và Kỷ Luật Bí tích
00120 Cité di Vatican
Réf. Prot 217/94/L
Vấn đề : Việc soạn nhạc cho bộ lễ Kyrie và Thánh
Vịnh Đáp Ca bằng tiếng Việt
Với tư cách người phụ trách Ủy ban Thánh nhạc toàn quốc, tôi
mong có được từ Ngài những chỉ dẫn về việc soạn nhạc cho một số phần của Thánh
lễ, cụ thể, phần Thánh vịnh Đáp ca và bộ lễ Kyrie.
Thư của Ngài đề ngày 8/2/1994, số 3b, đã trích dẫn các bản
văn phụng vụ vốn “phải được dịch một cách trung thành và người soạn nhạc sẽ
soạn các âm điệu cho các bản văn này nhưng không được sửa các bản văn”.
1. Chúng tôi thấy bộ lễ Kyrie và Thánh vịnh Đáp ca
không nằm trong danh sách các bản văn liên quan.
Vậy chúng tôi có thể từ đó rút ra kết luận là các bản văn
(chính thức) của bộ lễ Kyrie và của Thánh vịnh Đáp ca có thể được thích nghi
theo các yêu cầu của việc soạn nhạc?
2. Chúng tôi có thể làm như vậy không chỉ đối với các
điệp ca mà cả với thánh vịnh của chính các bài ca nhập lễ, hiệp lễ (như số 3c
của bức thư đã nói) và dâng lễ?
3. Vì trong tiếng Việt của chúng tôi, mỗi từ có thể có
sáu dấu khác nhau, âm của mỗi dấu có một độ cao tương đối nào đó, và ý nghĩa
của từ thay đổi tùy theo mỗi dấu.
Do đó, nhạc của câu thánh vịnh thứ nhất không thể thích nghi
với bất cứ câu thánh vịnh nào khác. Từ đó, việc soạn nhạc cho Thánh vịnh Đáp ca
hay cho bất cứ bài ca thánh vịnh nào khác quả là khó khăn đối với chúng tôi.
Cho tới nay, chúng tôi đã cố gắng tìm cách để có thể hát
thánh vịnh bằng ngôn ngữ của chúng tôi. Nhiều giải đáp khác nhau đã được giới
thiệu, nhưng không có giải đáp nào làm thỏa mãn được cả. Điều các nhà soạn nhạc
chờ đợi hơn hết đối với việc hát thánh vịnh, đó là họ được phép thích nghi bản
văn theo yêu cầu của việc soạn nhạc. Và Thánh vịnh Đáp ca, ngoài hình thức đáp
ca, liệu các nhà soạn nhạc có thể soạn dưới hình thức ca khúc không?
Tôi hy vọng rằng một khi hiểu rõ các khó khăn của ngôn ngữ
chúng tôi trong lĩnh vực này, Ngài sẽ đưa ra những chỉ dẫn cần thiết.
Xin Ngài nhận nơi đây tấm lòng thành của tôi.
Nha Trang, ngày 10/11/2008
Phaolô Nguyễn Văn Hòa
Giám mục Nha Trang
phụ trách Ủy ban Thánh nhạc toàn quốc
thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam
***
II. Thư trả lời của Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí
tích về Bộ lễ Kyrie và Thánh Vịnh Đáp Ca
Kính gửi:
Đức Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa,
Giám mục Nha Trang,
Chủ tịch Ủy ban Thánh nhạc Toàn quốc
22 Trần Phú – Nha Trang – Việt Nam
Prot. N. 643/09/L
Vatican, ngày 3/2/2010
Thưa Ngài,
Bộ Phụng tự và Kỷ Luật Bí tích rất sẵn lòng được trả lời thư
của Ngài về việc soạn các âm điệu cho các bản văn phụng vụ tiếng Việt, đặc
biệt, cho bộ lễ Kyrie và cho các Thánh vịnh Đáp ca như sau:
1. Trong thư chúng tôi gửi Ngài vào năm 1994 cũng về
vấn đề này, chúng tôi đã không nói tới bộ lễ Kyrie và các Thánh vịnh
đáp ca, nhưng chúng ta có thể hiểu rằng đây cũng là những bản văn phụng vụ của Ordo
Missae và của việc cử hành Lời Chúa.
Do đó, chuẩn mực được áp dụng cho các bản văn phụng vụ khác
cũng có giá trị cho các bản văn thuộc hai trường hợp này, nghĩa là, “có thể
soạn các âm điệu cho các bản văn này nhưng không được sửa các bản văn”.
2. Về bản văn của các Thánh vịnh Đáp ca bằng
tiếng Việt, Ngài có trình bày những khó khăn trong việc soạn các âm điệu vì
tiếng Việt có tới sáu dấu, bởi vậy việc cho các dấu của ngôn ngữ hòa hợp
với các nốt nhạc qủa rất khó. Bộ hiểu nỗi khó khăn này, nhưng đồng thời,
Bộ cũng tin tưởng rằng Ủy ban Thánh Nhạc thuộc Hội đồng Giám mục sẽ tìm ra
những giải đáp thỏa đáng để có được những âm điệu hay và xứng hợp cho các bản
văn này (xin xem Huấn dụ De Liturgia Romana et Inculturatione [Về Phụng vụ
Roma và việc Hội nhập văn hóa, 25 /01/ 2004, số 40).
Nếu mỗi âm điệu đều đòi hỏi phải sửa đổi đôi chút bản văn,
cho dù là những lời rất đơn giản, thì tình trạng của các bản văn phụng vụ chính
thức này cuối cùng sẽ ra sao? Bản văn phụng vụ chắc chắn sẽ lộn xộn. Các nhạc
sĩ công giáo Việt Nam khi được các Đức Giám mục yêu cầu sáng tác các âm điệu
cho các bản văn phụng vụ, thì cũng được yêu cầu chấp nhận hy sinh cần thiết
trong việc soạn các âm điệu theo các chuẩn mực của Giáo Hội liên quan đến vấn
đề.
Tuy nhiên, chúng ta cũng có thể cứu xét các chỉ dẫn trong Institutio
Generalis Missalis Romani, số 61, và trong các Praenotanda của Ordo
Lectionum Missae, số 89.
Các số nêu trên của các văn kiện này viết: “để cộng đoàn có
thể đáp lại Thánh vịnh một cách dễ dàng hơn, chúng ta đã tập hợp một số bản văn
được chọn của các Thánh vịnh và của các điệp khúc cho các mùa phụng vụ khác
nhau trong năm hay cho các bậc lễ kính Thánh khác nhau. Mỗi khi cần hát thánh
vịnh, chúng ta có thể sử dụng các tập hợp này thay cho bản văn tương
ứng với bài đọc”. Hội đồng Giám mục cũng có thể áp dụng lời khuyên này và tìm
ra những bản văn được chọn của các Thánh vịnh và điệp khúc để hát thay cho các
bản văn được đề nghị trong Sách Bài đọc (xem Ordo Lectionum Missae, các
số 173-174).
3. Về phần các bài ca nhập lễ, dâng lễ và hiệp lễ,
chúng ta sẽ theo các chỉ dẫn trong Institutio Generalis Missalis Romani, các
số 48, 74 và 87.
Các chỉ dẫn này cho biết, ngoài một số chuyện khác, rằng
chúng ta có thể hát một bài ca thích ứng với phần lễ, với ngày lễ hay với mùa
phụng vụ mà bản văn đã được Hội đồng Giám mục phê chuẩn. Do đó, Hội đồng Giám
mục có thể phê chuẩn các bản văn của các bài ca được hát khi nhập lễ, dâng lễ
và hiệp lễ, nếu trước đó chưa phê chuẩn.
Tôi xin nhân dịp này bày tỏ với Ngài lòng quý mến và sự tận
tình của tôi trong Đức Kitô, Chúa chúng ta.
( + J. Augustine Di Noia, OP) Tổng giám mục Thư
ký
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam
